روز گذشته بازدید از شرکتهای پتروشیمی بوعلی، شهید تندگویان و فجر انرژی با حضور جمعی از تحلیلگران بازار سرمایه به همت کانون نهادهای سرمایه گذاری ایران برگزار شد.
بندر ماهشهر، جایی که مأمن تجهیزات عظیم صنعت پتروشیمی کشور شده است. اینجا شرکتهای پتروشیمی با فاصله اندک از یکدیگر قرار گرفته اند تا نیاز محصولات پتروشیمی کشور را برطرف نمایند. در گرمایی که برای مردم غیر بومی این شهر غیرقابل تحمل است بیوقفه تلاش میکنند و همگی یک هدف دارند؛ خودکفایی. اکثر این شرکتها در بورس پذیرفته شدهاند و مردم دورترین نواحی به این نقاط هم سهامدارشان هستند.
بازدید از این سه شرکت پتروشیمی ابتدا از بوعلی سینا آغاز شد.
شرکت پتروشیمی بوعلی سینا از جمله شرکتهای پتروپالایشی طرح آروماتیک سوم به حساب میآید که عملیات اجرایی آن، سال 1380 در زمینی به مساحت 36هکتار در شمال غربی خلیجفارس و منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی آغاز و در سال 1383 مورد بهرهبرداری قرار گرفت. 70درصد سهام این شرکت متعلق به شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس و 30درصد دیگر متعلق به کانون شرکتهای سرمایهگذاری سهام عدالت است. هفت واحد فرآیندی این مجتمع تحت لیسانس فرانسه، آلمان، و چین در حال بهرهبرداری است.
نفتا و میعانات گازی مهمترین خوراک شرکت پتروشیمی بوعلی سینا است که سالانه 1718 تن آن از پالایشگاههای پارسیان، فجر جم و مناطق نفت خیز جنوب تامین میشود. این شرکت همچنین در طول سال 139 هزار تن بنزین پیرولی، به عنوان خوراک خود دریافت می کند.
دستاوردهای این شرکت
از جمله دستاوردهای این شرکت میتوان به مواردی همچون بهرهبرداری از واحد شیرینسازی، بازسازی و ارتقا واحد 800، ساخت و تعویض کاتالیست راکتور، پروژه تخلیه، بهینهسازی و بارگیری مولکولارسیو برج های جذب و پروژه مخزن 2001C اشاره کرد.
بهرهبرداری از واحد شیرینسازی
این واحد که تماما به دست متخصصان داخلی احداث و به بهرهبرداری رسیده، ظرفیت تولید مجتمع را تا 110 درصد طراحی افزایش میدهد.
بازسازی و ارتقا واحد800
بازسازی و ارتقا واحد 800 از دیگر پروژه های در دست اجرای پتروشیمی بوعلی سینا است که طراحی و ساخت آن با تکیه بر دانش شرکتهای داخلی صورت گرفته است. این پروژه شامل بلندترین برج پتروشیمی کشور و دوکوره است. با راهاندازی واحد 800 زنجیره تولید بوعلی سینا تکمیل و محصول اصلی مجتمع به نام پارازایلین در واحد 900 تولید خواهد شد. با انجام و تکمیل پروژه برجهای جذب واحد 800، سالانه بیش از 400 هزار تن محصول پارازایلین تولید و بدون هزینه لجستیکی به شرکت پتروشیمی شهید تندگویان ارسال خواهد شد.
ساخت و تاسیس کاتالیست راکتور
ساخت کاتالیست در اختیار تنها چند شرکت خارجی بود که تهیه آن باعث خروج ارز از کشور می شد. حال با اعتماد به توان متخصصین داخلی، کاتالیست ها در کشور تولید و بدون حضور کارشناسان خارجی تخلیه و بارگیری می شود.
پروژه تخلیه، بهینهسازی و بارگیری مولکولارسیو برج های جذب
فاز اول این پروژه شامل جداسازی حلال و زایلین استحصال شده، بدون حضور کارشناسان خارجی و با تکیه بر دانش مهندسان شاغل در مجتمع انجام شده است.
پروژه مخزن 2001C
این پروژه از دیگر پروژههای در دست احداث شرکت پتروشیمی بوعلی سینا است که تماما به دست متخصصان داخلی و توسط شرکت ماشینسازی اراک در حال اجرا است. این مخزن با ارتفاع 20 متر، قطر 52 متر و ظرفیت 25000 تن با سقف ثابت و شناور، محل ذخیره خوراک نفتاست و پیشبینی میشود در سال جاری به بهرهبرداری برسد.
شکستن رکورد 17 ساله تولید
طی 6 ماه نخست سال جاری محصول برش سنگین نفتا با تولید نزدیک به 262000 تن، 136درصد برنامه را محقق و نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش 76درصدی را ثبت کرده است. محصول استراتژیک بنزن نیز بار دیگر با افزایش تولید چشمگیر همراه بوده و ضمن تحقق 130درصدی برنامه طی 6 ماه نخست سال جاری، به 54000 تن رسیده که به معنای بینیازی کشور از واردات و البته صادرات این محصول با ارزش و خلق ارزشی دیگر برای کشور است.
تلاش کارکنان این شرکت منجر به افزایش 76درصدی محصول گازمایع نسبت به مدت مشابه سال قبل و تحقق 106درصدی محصول برش سبک نفتا طی این مدت شده است.
در محصول ریفرمت نیز حجم تولید با افزایش بیسابقه و ثبت رکوردی بینظیر در طول دوران فعالیت شرکت همراه بوده و در 6 ماهه منتهی به شهریور امسال، حدود 403000 تن محصول تولید شده که 20درصد بیشتر از مدت مشابه سال قبل است.
طی همین 6 ماه، مجموع تولیدات مجتمع 30درصد بیشتر از سال گذشته بوده و تلاش شبانهروزی کارکنان در بخش تولید محصولات، منجر به تحقق 116درصد برنامه شده است که حاصل آن تولید حدود 1000000 تن محصول است.
افزایش درآمدها در 6 ماهه نخست سال جاری
میزان درآمد شرکت در 6 ماهه نخست سال جاری بالغ بر 10 هزار میلیارد تومان و سود هم سهم بیش از 2.5 برابر در ازای هم سهم طی 6 ماه منتهی به سال 99 بوده است. سود ناخالص شرکت نیز بیش از 2200 میلیارد تومان و تقریبا چهار برابر مدت مشابه سال قبل بوده است.
همچنین سود قبل از مالیات شرکت پتروشیمی بوعلیسینا بیش از 2برابر مدت مشابه سال قبل و سود خالص شرکت نیز حدود 2000 میلیارد تومان در 6 ماهه منتهی به 31 شهریور 1400 بوده که برابر سود خالص کل سال 99 و تقریبا 3 برابر سود خالص 6 ماهه نخست سال 99 است.
افزایش سرمایه 285درصدی
شهریور ماه امسال پیشنهاد افزایش سرمایه شرکت پتروشیمی بوعلی سینا از مبلغ 3.500 میلیارد ریال به 13.500 میلیارد ریال از محل مازاد تجدید ارزیابی سرمایهگذاریهای بلند مدت در جلسه هیئتمدیره بوعلی به تصویب رسید. در چهارصد و پنجاه و دومین جلسه هیئتمدیره شرکت پتروشیمی بوعلیسینا به تاریخ 22 شهریور 1400 پیشنهاد افزایش سرمایه 285درصدی شرکت از محل مازاد تجدید ارزیابی سرمایهگذاریهای بلند مدت به منظور اصلاح ساختار مالی شرکت مطرح و به تصویب هیئتمدیره رسید.
راهاندازی واحد پارازایلن و افزایش 50میلیون دلاری سود
عظیمترین برج صنعت پتروشیمی کشور به همت متخصصین داخلی متعلق به واحد پارازایلن، وارد مجتمع پتروشیمی بوعلیسینا شده است. این برج با بهرهگیری از آخرین تکنولوژی روز دنیا و بازدهی بالاتر نسبت به نمونه خارجی طراحی و ساخته شده است. این برج 1200 تن وزن و 100 متر ارتفاع دارد و در روند طراحی و ساخت آن 600 نفر به صورت مستقیم و 1100 نفر به صورت غیرمستقیم اشتغال داشتهاند. واحد پارازایلن تا پایان سال جاری به مرحله پیش راهاندازی خواهد رسید و محصولات پارازایلن و ارتوزایلن تولیدی این واحد به دیگر مجتمعهای پتروشیمی کشور ارسال میشود. با راهاندازی این واحد، سودآوری شرکت پتروشیمی بوعلیسینا با تولید محصولات پارازایلن و ارتوزایلن سالانه بیش از 50 میلیون دلار افزایش خواهد یافت. و علاوه بر آن با توجه به تولید پارازایلن و تکمیل چرخه اصلی تولید PET در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی ماهشهر ضمن کاهش هزینه لجستیک، افزایش سودآوری شرکت پتروشیمی تندگویان را به همراه خواهد داشت.
از محصولات مهم این شرکت می توان به بنزن، گاز مایع، برش سبک نفتا، برش سنگین نفتا و ریفرمیت با اکتان +98نام برد.
پس از این بازدید به سمت مجموعه پتروشیمی شهید تندگویان حرکت کردیم.
پتروشیمی شهید تندگویان بزرگترین تولیدکننده محصولات مهم و استراتژیک پلیاتیلن ترفتالات (PET) و اسید ترفتالیک خالص (PTA) درکشور است. این شرکت از ۳ بخش تولیدی شامل شیمیایی، پلیمری و نساجی تشکیل شده است.
واحدهای تولیدی شرکت شیمیایی
بخش شیمیایی از کارخانههای PTA۱ و PTA۲ تشکیل شده است که خوراک ورودی آنها پارازیلین و اسید استیک بوده و سالیانه در مجموع ۷۰۰ هزار تن محصول اسید ترفتالیک خالص تولید میکنند.
از محصولات این بخش میتوان بهعنوان روانکننده در تهیه چسبهای صنعتی و تولید پلیاتیلن ترفتالات استفاده کرد.
پلمیری
بخش پلمیری این مجتمع از کارخانههای PET۱ و PET۲ تشکیل شده که PET۱ دارای ۴ واحد یا Poly و PET۲ دارای ۳ واحد یا Poly است.
خوراک ورودی این کارخانهها، PTA و منواتیلنگلایکول بوده و سالیانه ۳۳۶ هزارتن گرید بطری و ۵۵۱ هزارتن گرید الیاف تولید میکنند.
این کارخانهها توانایی تولید انواع مختلفی از گریدهای بطری و الیاف از جمله FH PET ،HBPET، سوپر برایت،CD PET, و... را براساس نیاز و درخواست مشتری داشته و محصولات آنها در صنایع مختلف از جمله صنعت نساجی برای تولید انواع الیاف، تهیه رزینهای مهندسی در خودروسازی، تولید انواع ظروف بستهبندی مواد غذایی و بهداشتی در صنایع بستهبندی، تهیه نخ جراحی در صنعت پزشکی، تهیه انواع فیلمهای عکاسی و سینمایی در صنایع فیلمسازی و ... مورد استفاده قرار میگیرد.
نساجی
بخش نساجی این شرکت دارای دو واحد الیاف پلیاستر STAPLE و نخ پلیاستر POY است که خوراک ورودی هر دو واحد پلیمر مذاب بوده و ظرفیت تولید هرکدام ۶۶ هزارتن در سال است.
از محصولات نساجی در تولید کالاهای مختلف و متنوعی استفاده میشود که به طور مثال میتوان برای Staple استفاده در تولید کالای خواب، فرش ماشینی، موکت و پتو و برای poy استفاده در تولید البسه ورزشی، پارچه کشباف، پارچه رومبلی و پردهای، را نام برد.
شرکت پتروشیمی شهید تندگویان واقع در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی، بعنوان تنها تولید کننده اسید ترفتالیک خالص (PTA)، پلی اتیلن ترفتالات (PET)، نخ (POY) و پنبه مصنوعی (STAPLE)، محسوب می شود.
مقصد بعدی تحلیلگران بازار سرمایه شرکت فجر انرژی خلیج فارس بود.
صنعت پتروشیمی کشور یکی از محرکهای اثرگذار در عرصه توسعه و اقتصاد ملی است و با تعریف چشم انداز 20 ساله نوید بخش ایجاد تحول در ابعاد اقتصادی و اجتماعی ایران پهناور است. پایداری تولید در صنعت، نیازمند بسترسازی های اساسی جهت تضمین و استمرار آن می باشد، شاخص ترین عنصر در این عرصه انرژی ست. انرژی از اساسی ترین نیازهای صنایع پتروشیمی منطقه ویژه اقتصادی است که با بهره گیری از آن، سالانه میلیون ها تن محصول را تولید و روانه بازارهای جهانی می کنند.
شرکت فجر انرژی خلیج فارس (پتروشیمی فجر سابق) در در سال 1377 با هدف تامین یوتیلیتی مورد نیاز شرکتهای منطقه ویژه اقتصادی واقع در بندر امام خمینی تاسیس شد و بعنوان اولین شرکت یوتیلیتی متمرکز در کشور در سال 1381 به بهره برداری رسید. با افزایش طرحهای جدید در سایت 2 و 3 و نیاز به تامین یوتیلیتی بیشتر، طرح توسعه فجر انرژی در سایت 2 اجرا گردید.
در راستای اجرای سیاست های اصل 44 قانون اساسی،مالکیت این شرکت در سال 1388به شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس منتقل شد و با توجه به عملکرد درخشان در حوزه های مختلف استراتژیک ، پس از پذیرش در بازار سهام،بخشی از سهام شرکت در سال 1394 در بازار بورس کشور عرضه شد و پتروشیمی فجر به فعالان بازار سرمایه ایران پیوست.
واحدهای فرایندی این شرکت شامل واحدهای تولید برق و بخار، دیسپاچینگ dispatching، تصفیه آب، تفکیک هوا ، تصفیه پساب صنعتی و خطوط ارتباطی است.
نیروگاه
انرژی برق حساسترین محصول مجتمع فجر انرژی خلیج فارس است؛ واحد های نیروگاهی فجر شامل سه بخش عمده تولید برق و بخار است که انرژی مورد نیاز واحد های فرایندی منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی و واحدهای داخلی فجر را تامین میکند.
سوخت اصلی این نیروگاهها گاز طبیعی بوده و از گازوئیل به عنوان سوخت پشتیبان استفاده میشود. بخش نیروگاه برق و بخار فجر در دو ناحیه یک و دو احداث شدهاند که نیروگاه برق با 11 واحد توربین گازی در مجموع 1147 مگاوات برق در ساعت تولید میکند.
اولین توربین نیروگاه ناحیه 1 فجر در سال 1378 تحت لیسانس شرکت ALSTOM و با مشارکت حداکثری شرکت های داخلی مهندسی و تامین شده و 2 توربین دیگر این نیروگاه تحت عنوان GENERAL ELECTRIC در سال 1385 تامین، نصب و راهاندازی شده است؛ توربین نیروگاه ناحیه 2 نیز در سال 1386 با همکاری شرکت فجر با همکاری شرکت ایرانی MAPNA تامین، نصب و راهاندازی شده است.
پس از راهاندازی نیروگاه ناحیه 2 در کنار افزایش ظرفیت تولید، قابلیت اتصال و جدا بودن از پست 400 و از نیروگاه ناحیه 1 ، امکان تبادل توان بین دو نیروگاه را نیز فراهم شده است؛ همچنین با راهاندازی این نیروگاه توانایی حفظ پایداری در صورت بروز مشکل در تامین گاز از لحاظ افزایش حجم ذخیره گازوییل و سرعت پاسخ دهی به اختلال فشار نیز افزایش یافته است.
بخش تولید بخار نیز با 10 واحد خود میتواند 1690 تن بخار را در یک ساعت تولید کند.
در کنار نیروگاههای فجر واحد دیسپاچینگ وجود دارد که وظیفه توزیع و انتقال برق تولید شده در نیروگاه را از طریق پست 132 و 400 کیلو ولت بر عهده آن است؛ این واحد به خط سراسری انتقال برق کشور وصل بوده و میتوانند به تامین قسمتی از برق کشور کمک کند.
بخش عمده تولید بخار فجر با بهره گیری از انرژی عظیم حرارتی موجود در گازهای پر حرارت حاصل از احتراق توربین های گازی صورت می گیرد و در نتیجه، بازده حرارتی بویلرها به بیش از 90 درصد می رسد.
برای تولید بخار در این شرکت گازهای خروجی از توربینهای گازی با آب بدون املاح در بویلرهای بازیافت حرارت، تبادل حرارت کرده و در نهایت بخار تولید میشود.
مهمترین ویژگی نیروگاههای فجر سازگاری آن با محیط زیست است؛ به طوری که میزان اکسیدهای نیتروژن و کربن در گازهای حاصل از احتراق، که از دودکش نیروگاه خارج می شوند، پایین تر از محدوده مجاز استاندارد قرار دارد.
واحد تفکیک هوا
واحدهای تفکیک هوا به منظور فشرده سازی و جداسازی هوا برای دو کاربرد متفاوت آن در صنعت احداث شده است. هوای فشرده، به منظور استفاده در تجهیزات ابزار دقیق، کنترل ها و مصارف عمومی صنعتی تولید می شود و جداسازی هوا با هدف تامین اکسیژن، نیتروژن و آرگون برای استفاده در تولیدات فرایندی مشتریان انجام می شود.
بخش جداسازی این واحد دارای سه خط تولید است که دو خط دارای تولیدات مشابه اکسیژن و نیتروژن بصورت مایع و گاز و خط سوم علاوه بر اکسیژن و نیتروژن ،آرگون مایع نیز تولید میکند.
در این واحد، هوا تا دمای 194- درجه سانتی گراد سرد و با استفاده از روش تقطیر جدا شده و نیتروژن و اکسیژن تولید می شود؛ نیتروژن گازی تولیدی توسط کمپرسور فشرده شده و نیتروژن و اکسیژن مایع در دو مخزن ذخیره می شوند؛ همچنین اکسیژن گازی از طریق تبخیر اکسیژن مایع در برجها بدست آمده و آرگون تولیدی در سه مخزن با ظرفیت مجموع 90 متر مکعب نگهداری می شود.
در واحدهای تفکیک هوای فجر انرژی خلیج فارس 51 هزار متر مکعب نیتروژن گازی، 4300 متر مکعب نیتروژن مایع، 40500 متر مکعب اکسیژن گازی، 2500 متر مکعب اکسیژن مایع، 32 هزار متر مکعب هوای سرویس، 42500 متر مکعب هوای ابزار دقیق و 217 متر مکعب آرگون در ساعت تولید میشود که به مصرف پتروشیمیهای منطقه می رسد.
قسمتی از واحد هوا ناحیه یک فجر انرژی خلیج فارس در سال 1381 توسط شرکت Air Product طراحی شده است؛ قسمت دیگر آن نیز در سال 1384 توسط شرکت Air Liquid طراحی شده است. همچنین واحد هوای ناحیه دو فجر انرژی خلیج در سال 1390 تحت لیسانس شرکت Linde و توسط شرکت دلوار افزار اجرا و راه اندازی شده است.
همچنین کلیه محصولات گازی واحدهای تفکیک هوا از طریق خطوط انتقال و محصولات مایع از طریق حمل تانکری به دست مشتریان میرسد.
واحد تصفیه آب
استفاده از آب در تمامی صنایع امری رایج بوده و بدون حضور این ماده حیاتی انجام فعالیتهای صنعتی غیرممکن خواهد بود. از سوی دیگر نوع و مقدار مصرف آن با توجه به فرآیند تولید و سطح فناوری ها در هر واحد صنعتی متفاوت است.
در واحد تصفیه آب فجر انرژی خلیج فارس که در 2 ناحیه احداث شده انواع آبهای صنعتی را با توجه به نیاز و کاربرد آنها تولید و به مصرف شرکتهای همجوار میرساند.
تجهیزات واحد آب ناحیه 1 توسط شرکت اتریشی VATech Wabag مهندسی و تامین شده و شرکت زلال ایران این تجهیزات را نصب و راه اندازی کرده است؛ این واحد با ظرفیت 7 هزار مترمکعب در ساعت در سایت 4 منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی در سال 1381 احداث و راه اندازی شده است.
طرح توسعه واحد تصفیه آب نیز در سایت 2 با ظرفیت 8 هزار مترمکعب در ساعت جهت تامین آبهای صنعتی مجتمع های واقع در سایت 2 و 3 منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی از سال 1385 آغاز و در سال 1391 به بهره برداری رسید؛ تجهیزات این طرح توسط شرکت زلال ایران مهندسی، تامین و نصب شده است.
در این واحدها آب بدون املاح(DM) با ظرفیت 3735 متر مکعب بر ساعت، آب اسمز معکوس (R.O) با ظرفیت 9750 متر مکعب بر ساعت، آب آتش نشانی با ظرفیت 14 هزار متر مکعب بر ساعت، آب سرویس و آب بهداشتی تولید میشود.
در این واحد آب خام دریافتی از رودخانه کارون را پس از تزریق مواد شیمیایی، ته نشینی و نرم سازی در کلایفایرها و تنظیم PH وارد فیلترهای شنی ثقلی میشود، سپس آب تولید شده از مرحله اسمز معکوس، وارد بخش خلاصه سازی شده و در نهایت آب بدون املاح (D.M) تولید میشود.
امتیاز ویژه این واحدها، اتلاف بسیار پایین آب در چرخه تولید و استفاده مجدد از آب دورریز سیستم اسمز معکوس با طراحی نوین در بخش R.O Reject است. همچنین واحد آب با شبکه سراسری خود آب آتشنشانی تمامی واحدهای آتشنشانی منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی را تامین میکند.
لازم به ذکر است که شرکت فجر انرژی خلیج فارس با هدف اطمینان خاطر مشتریان و پایداری تولید، مخازن ذخیره آبهای خام، DM، RO و آتش نشانی را تعبیه کرده تا بتواند در مدت زمانی کافی در شرایط نوسان آب مورد نیاز واحدهای فرآیندی منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی را تامین کند.
واحدهای تصفیه پساب
واحدهای تصفیه پساب ، تبدیل کننده پساب های سمی و آلوده به آب پاک و حیات بخش برای گیاهان و فضاهای سبز تشنه هستند.
پتروشیمی فجر بمنظور تصفیه پساب های صنعتی و بهداشتی مجتمع های منطقه دو تصفیه خانه احداث کرده است.
تصفیه خانه های پساب جهت تصفیه پسابهای با املاح پایین( LOW TDS )و بهداشتی به ظرفیت 980 مکعب بر ساعت و پسابهای صنعتی با املاح بالا (HIGH TDS) به میزان 95متر مکعب بر ساعت طراحی و اجرا شده اند.
پساب صنعتی دریافتی با املاح پایین پس از تصفیه فیزیکی ، شیمیایی و بیولوژیکی و زلال سازی و کنترل نهایی، جهت استفاده در شبکه فضای سبز منطقه ویژه اقتصادی و رقیق سازی بخش HIGH TDS استفاده می گردد.
در واحد تصفیه ناحیه 2 بدلیل زیاد بودن بار آلودگی پسابهای ورودی،تصفیه پساب در دو مرحله انجام می گیرد.
واحد خطوط ارتباطی
واحد خطوط ارتباطی مسئولیت توزیع و کنترل سرویسهای جانبی (یوتیلیتیUTILITY ) تولید شده در مجتمع فجر به تمام مجتمع های فعال منطقه ویژه را بر عهده دارد.بعلاوه، مجتمع های منطقه ، خوراک مورد نیاز و محصولات تولید شده خود را با استفاده از خطوط لوله و تحت نظارت این واحد دریافت یا ارسال می نمایند.
همچنین این واحد وظیفه نگهداری و تعمیر خطوط وتجهیزات مربوط به آنها از قبیل شیرآلات، سیستم های ابزار دقیق، سیستم های گرمایش الکتریکی را بر عهده دارد.
همچنین گزارش عملکرد سال ۱۴۰۰ صنعت پتروشیمی کشور بصورت فایل pdf با کلیک بر این قسمت قابل مشاهده است.